پروتئین سی و پروتئین اس (Protein C & Protein S)
نام آزمایش:
- پروتئین سی و پروتئین اس (Protein C & Protein S)
هدف از انجام آزمایش:
تست های پروتئین C و پروتئین S دو تست متفاوت هستند که معمولا همراه با هم و به منظور ارزیابی وضعیت انعقادی انجام می شوند. این تست ها مقدار هر یک از دو پروتئین C و S را در خون اندازه گیری و همچنین میزان فعالیت آنها را ارزیابی می کند.
زمانی که بافت یا دیواره رگ خونی دچار آسیب می شود، فرآیندی به نام “هموستاز” آغاز می شود که نتیجه نهایی آن، تشکیل لخته در محل آُیب و در نتیجه توقف خونریزی است.
در صورت آسیب دیدن عروق، اجزای کوچک سلولی به نام پلاکت ها در محل آسیب دیده ی رگ تجمع کرده و به آن متصل می شوند. با اتصال پلاکت ها به حل آسیب، واکنش های زنجیره ی انعقادی آغاز می شود. طی این واکنش ها، فاکتورهای انعقادی خون یکی پس از دیگری فعال شده و هر یک نقشی در تشکیل لخته ایفا می کنند. در مراحل پایانی واکنش های زنجیه وار انعقادی “فیبرینوژن محلول” به ” رشته های فیبرین نامحلول” تبدیل می شود. این رشته ها به یکدیگر متصل شده وهمراه با پلاکت ها در محل آسیب، لخته تشکیل می شود. لخته مانع از ادامه خونریزی از محل آسیب دیده گردیده و تا زمان بهبود ضایعه همچنان در آن محل باقی خواهد ماند.
وجود کافی از پلاکتها و فاکتورهای انعقادی، برای تشکیل به موقع و موثر لخته خون ضروری است. کمبود یا اختلال در عملکرد پلاکت ها یا هر یک از فاکتورهای انعقادی می تواند منجر به وقوع خونریزی یا ترومبوز شود.
پروتئین C و پروتئین S در تنظیم روند تشکیل لخته نقش دارند. این دو پروتئین در کنار پروتئین های دیگری از جمله ترومبین فعالیت می کنند. ترومبین یک فاکتور انعقادی است که سرعت روند تشکیل لخته را افزایش یا کاهش می دهد. ترومبین در ابتدای فعالیت خود به پروتئین دیگری به نام ترومبومودولین ( Thrombomodulin ) متصل می شود و این ترکیب قادر است پروتئین C را فعال کند. پروتئین C فعال شده که APC نامیده می شود با پروتئین S ( Factor a ) ترکیب می شود. پروتئین C فعال شده APC و پروتئین S در تجزیه فاکتورهای 8 و 5 ( VIIIa;Va ) نقش دارند.
وجود فاکتورهای 8 و 5 ( VIIIa;Va ) برای تولید ترومبین ضروری است. بنابراین تجزیه آنها توسط پروتئین C و پروتئین S، باعث کاهش سرعت تولید ترومبین می شود. از آنجا که وجود ترومبین برای تشکیل لخته خون ضروری است، کاهش سرعت تولید ترومبین موجب کاهش سرعت تشکیل لخته گردیده و در نهایت تشکیل لخته را مهار می کند.
در صورت کمبود یا فقدان پروتئین C یا پروتئین S یا در صورت وجود اشکال در عملکرد هر یک از آنها، تولید ترومبین و تشکیل لخته مهار نخواهد شد. این شرایط می تواند منجر به افزایش میزان تشکیل لخته گردیده و جریان طبیعی خون را در سیاهرگ ها و گاه حتی در سرخرگ ها مختل کند.
اختلالات پروتئین C یا پروتئین S ممکن است مادرزادی بده یا به علت وجود یک بیماری زمینه ایی ایجاد شود.
