بهترین وسیله تشخیص یک بیماری عفونی , جداکردن میکروب از بیمار و مشخص کردن آن است .ولی در اغلب موارد این امر به دلایل مختلف با مشکل مواجه خواهد شد که بهترین کار در این موارد جستجوی آنتی بادی اختصاصی ضد میکروب در سرم بیمار است.
اهمیت آزمایش های سرولوژی
اهمیت آزمایشهای سرولوژی بیشتر در تغییراتی كه در عیار یا تیتر آنتی بادی در طول مدت بیماری صورت می گیرد است.بنابراین پزشك می تواند از روی این تغییرات درمان بیماری را تحت كنترل داشته باشد.
آزمایشهای سرولوژی باید حداقل در دو نوبت به فاصله 1 تا 2 هفته انجام گیرد و تیتر آنتی بادی بیمار را اندازه گیری و مقایسه نمود. این كار در مواردی الزامی است كه نتیجه آزمایش مشكوك باشد و یا اینکه با وضعیت بالینی بیمار مطابقت نداشته باشد.
ایمنیشناسی یا ایمونولوژی یکی از شاخههای زیستپزشکی است که به بررسی انواع واکنش ایمنی جانداران در برابر آنتی ژنهای بیگانه و روند ایجاد مصونیت در برابر عوامل بیماریزا میپردازد. این علم هم به جنبه های فیزیولوژیک پاسخ دفاعی بدن به عوامل بیگانه، و هم به جنبه های پاتولوژیک سیستم ایمنی مانند بیماریهای خودایمنی، حساسیت، نقص ایمنی، واکسیناسیون و پیوند اعضاء میپردازد.
سیستم ایمنی بدن
سیستم ایمنی بدن سیستمی پیچیده و در نهایت دقت میباشد که شامل اعضاء متنوع، با عملکردی متفاوت و مرتبط می باشند که در صورت کوچکترین تداخل و ناهماهنگی در انجام وظایف اعضاء آن امکان پیدایش اختلالات و ظهور عوارضی وخیم و بعضاً غیر قابل برگشت وجود دارد. از جمله اعضاء اصلی و فرعی این سیستم می توان به سلولها (مانند لنفوسیتها، مونوسیتها، ماکروفاژها و سلولهای فرعی و تخصصی دیگر) ، بافت ها (بافتهای لنفاوی، بافت پوششی و …) و مولکولهای محلول در خون (مانند آنتی بادی ها، کمپلمان و سایتوکاینها و … ) اشاره کرد.
دفاع اختصاصی سیستم ایمنی بدن
در این مکانیسم، علاوه بر ماکروفاژها نوعی از گلبولهای سفید به نام لنفوسیتها نقش دارند که از سلولهای بنیادین مغز استخوان (مغز قرمز استخوان) حاصل میشوند. لنفوسیتها به طور اختصاصی عمل میکنند، یعنی یک نوع خاصی از عوامل بیگانه را شناسایی و از بین میبرند. لنفوسیتها پس از به وجود آمدن نابالغ هستند و برای کسب ویژگیهای لازم برای شناسایی و مبارزه با میکروبها، باید تکامل یابند. بر اساس محل کسب تکامل، لنفوسیتها را به دو دستهٔ لنفوسیتهای B و لنفوسیتهای T تقسیم میکنند. لنفوسیتهای B در مغز استخوان و لنفوسیتهای T در تیموس تخصص یافتهاند.
لنفوسیتهای بالغ توانایی شناسایی مولکولها و سلولهای خودی را از بیگانه، و نیز مقابله با عوامل بیگانه را به دست میآورند و وارد جریان خون میشوند. لنفوسیتها بر سطح خود دارای گیرندههایی هستند که از لحاظ شکل هندسی مکمل نوع خاصی از آنتیژن (که بر سطح عوامل بیگانه قرار دارد) است. به این ترتیب، هر لنفوسیت، با داشتن نوع خاصی گیرنده، آنتیژن خاصی را شناسایی کرده و از بین میبرد. به همین علت میگوییم که لنفوسیتها به طور اختصاصی عمل میکنند. برخی از لنفوسیتها بین لنف و خون در گردشاند، و برخی دیگر در گرههای لنفی، طحال، لوزهها و آپاندیس جمع میشوند.
ایمنی ذاتی
ایمنی ذاتی، اولین خط دفاعی در برابر میکرب ها و عوامل خارجی می باشد. مکانیسم های ایمنی ذاتی، قبل از برخورد با میکروب ها و شکل گیری پاسخ های ایمنی اکتسابی صورت می گیرد. ایمنی ذاتی به لحاظ تکاملی، قدیمی ترین سازوکار دفاعی در برابر میکروب ها به شمار می رود و همگام با میکروب ها تکامل یافته تا از تمام جانداران پرسلولی، نظیر گیاهان و حشرات، در برابر عفونت ها محافظت نماید. اهمیت ایمنی ذاتی در پاسخ اولیه به میکروب ها است، که مانع از بروز عفونت در میزبان شده و یا آن را کنترل و حذف می نماید. اهمیت ایمنی ذاتی در دفاع میزبان، در مطالعاتی به اثبات رسیده است که نشان می دهند مهار یا کاهش کارکرد هر یک از مکانیسم های ایمنی ذاتی، سبب افزایش چشمگیر استعداد ابتلا به عفونت ها می شود، حتی اگر سیستم ایمنی تطبیقی، سالم و دارای عملکرد باشد. بسیاری از میکروب های بیماری زا، راهکارهایی را برای مقابله با ایمنی ذاتی کسب کرده اند، و این راهکارها برای قدرت بیماری زایی میکروب های مذکور اهمیت حیاتی دارند. در عفونت با این قبیل میکروب ها، دفاع های ایمنی ذاتی می توانند عفونت را در حالت مهار شده نگه دارند تا پاسخ های ایمنی تطبیقی فعال شوند. پاسخ های ایمنی تطبیقی، که قوی تر و تخصصی تر هستند، قادر به از بین بردن میکروب هایی می باشند که در برابر مکانیسم های دفاعی ایمنی ذاتی مقاومت می کنند.
لنفوسیتهای بالغ توانایی شناسایی مولکولها و سلولهای خودی را از بیگانه، و نیز مقابله با عوامل بیگانه را به دست میآورند و وارد جریان خون میشوند. لنفوسیتها بر سطح خود دارای گیرندههایی هستند که از لحاظ شکل هندسی مکمل نوع خاصی از آنتیژن (که بر سطح عوامل بیگانه قرار دارد) است. به این ترتیب، هر لنفوسیت، با داشتن نوع خاصی گیرنده، آنتیژن خاصی را شناسایی کرده و از بین میبرد. به همین علت میگوییم که لنفوسیتها به طور اختصاصی عمل میکنند. برخی از لنفوسیتها بین لنف و خون در گردشاند، و برخی دیگر در گرههای لنفی، طحال، لوزهها و آپاندیس جمع میشوند.
سلولهای ایمنی ذاتی
سیستم ایمنی ذاتی شامل سد های اپی تلیال، سلول های در گردش، سلول های بافتی و پروتئین های پلاسما، نوتروفیل ها، فاگوسیت های تک هسته ای و سلول های کشنده طبیعی(NK) می باشند. این سلول ها به عوامل خارجی که از سدهای اپی تلیال عبور کرده اند و وارد بافت ها یا گردش خون شده اند، هجوم می برند. اگر میکروب ها به گردش خون وارد شوند، توسط طیفی از پروتئین های پلاسما مورد هجوم قرار می گیرند. پروتئین های اصلی ایمنی ذاتی در گردش خون، پروتئین های سیستم کمپلمان و سایر پروتئین های پلاسما هستند که ساختارهای میکروبی را شناسایی می کنند.
لنفوسیتهای بالغ توانایی شناسایی مولکولها و سلولهای خودی را از بیگانه، و نیز مقابله با عوامل بیگانه را به دست میآورند و وارد جریان خون میشوند. لنفوسیتها بر سطح خود دارای گیرندههایی هستند که از لحاظ شکل هندسی مکمل نوع خاصی از آنتیژن (که بر سطح عوامل بیگانه قرار دارد) است. به این ترتیب، هر لنفوسیت، با داشتن نوع خاصی گیرنده، آنتیژن خاصی را شناسایی کرده و از بین میبرد. به همین علت میگوییم که لنفوسیتها به طور اختصاصی عمل میکنند. برخی از لنفوسیتها بین لنف و خون در گردشاند، و برخی دیگر در گرههای لنفی، طحال، لوزهها و آپاندیس جمع میشوند.
سلول های کشنده طبیعی
سلولهای NK، رده ای از سلول های مرتبط با لنفوسیت ها هستند که سلول های آلوده را شناسایی می کنند و با کشتن مستقیم این سلول ها و یا ترشح سایتوکاین های التهابی، پاسخ می دهند. سلول های NK، شامل 5 تا 20% از سلول های تک هسته ای خون و طحال می باشند. اصطلاح کشنده طبیعی، به این معنی می باشد که اگر این سلول ها را از خون یا طحال جدا کنند، بدون نیاز به فعال سازی اضافی، می توانند سلول های هدف مختلف را بکشند و نیازی به وجود خاطره نمیباشد.[۱]
لنفوسیتهای بالغ توانایی شناسایی مولکولها و سلولهای خودی را از بیگانه، و نیز مقابله با عوامل بیگانه را به دست میآورند و وارد جریان خون میشوند. لنفوسیتها بر سطح خود دارای گیرندههایی هستند که از لحاظ شکل هندسی مکمل نوع خاصی از آنتیژن (که بر سطح عوامل بیگانه قرار دارد) است. به این ترتیب، هر لنفوسیت، با داشتن نوع خاصی گیرنده، آنتیژن خاصی را شناسایی کرده و از بین میبرد. به همین علت میگوییم که لنفوسیتها به طور اختصاصی عمل میکنند. برخی از لنفوسیتها بین لنف و خون در گردشاند، و برخی دیگر در گرههای لنفی، طحال، لوزهها و آپاندیس جمع میشوند.